-İbrahim Tığ-

 

    Zonguldak yöresine ait üflemeli bir çalgı olan ÇİFTE, genellikle Ceviz ağacından ya da özlü ağaçlardan yapılır.

    Zonguldak Çiftesi’ni diğer çiftelerden ayıran özellik ise, yan yana iki kamışın bir araya getirilmesiyle değil, bütün olarak ceviz ağacının dalından yapılmasıdır. Bu bütün gövdenin üst bölümünde 7, alt bölümünde de 1 adet ses perdesi (delik) bulunur. Çifte’nin ağza gelecek bölümüne de Patlayık (Patlangaç) ağacından yapılan tek ve küçük bir düdük takılır.

     Zonguldak eski köy düğünlerinin vazgeçilmez çalgısı olan Çifte, davul ve zil eşliğinde çalınır.

 

    Çiftenin Güneydoğu Anadolu ve Hatay yöresinde de değişik türleri vardır. Bunlar genellikle iki kamışın yan yana getirilmesiyle ve iki ses perdesi olacak şekilde yapılır.

     Çifte nasıl yapılır?

      Devrek’in Çorak Köyü’nde yaşayan Çifte Ustası Salih İnam (87)’dan öğreniyoruz bu üflemeli çalgının yapımını:

     “Ceviz ağacının dalı küçük tahtaya benzer şekilde yontulur. Yontulan parçanın ağza gelen bölümü dar (2 cm) ve alt bölümü de geniş (3 cm) olarak yapılır. Daha sonra bu tahtanın kızgın demir parçasıyla üstüne, birinci delik alta geçmek suretiyle 1,5 cm aralıkla 7 delik açılır. Delik açma işlemi tamamlanan parça üzerine Zeytin yağı sürülerek 1 gece bekletilir. Daha sonra da vernik sürülerek işlem tamamlanmış olur. Çifte’nin düdük bölümü ise, Patlangaç (yöredeki ismi; Şaplayuk, Patlayuk) ağacının özlü dalından yapılır ve genellikle 4,5-5 cm olarak tasarlanır. Çifte’nin boyu ise 20-25 cm arasında olur.

     Düdük ağızda ıslandıktan sonra gövdeye takılır. Çifte’nin üst bölümüne yakılarak süs işlemeciliği de yapılır.”

     Devrek yöresinde halen “çifte” çalan ve yapan ustalar ise şunlar: Salih İnam (Çorak Köyü), Cemal Ziya Pürcü (Serdaroğlu Köyü), Sarı Kemal (Karasu-Başlarkadı Köyü) ve Eyüp Cin (Dedeoğlu Köyü).

Kaynak: Nihat Ahlat (Emekli öğretmen)