2.2. Kuzey Irak’ta Kürt Devleti
.
1930 yılında Türkiye ve İngiltere arasında imzalanan anlaşma ile Irak'ın bağımsızlığı İngiltere tarafından kabul edildi. Türkiye’nin baskıları sonucu, 1932 yılında Irak’ı vesayet altında tutan “ İngiltere Manda Yönetimi” sona erdi. Aynı yıl Irak Milletler Cemiyeti'ne üye oldu. Baas Partisi yönetiminin egemenliği altında 1979 yılına değin birçok darbe ve işgal süreci yaşanan Irak’ta aynı yıl düzenlenen parti içi bir darbeyle Saddam Hüseyin Devlet Başkanlığına getirildi.
Darbe sonrası Irak, önce Sünni körfez ülkeleri ve emperyalizmin desteğinde; “İslami Devrim” gerçekleştirerek, ABD yandaşı Şah Rıza Pehlevi Hanedanını sürgüne gönderen İran’a saldırdı. İran’da Emperyalist çıkarları tehdit eden yeni İslamcı yönetimin, Şii nüfusun yoğun olduğu tüm Körfez ülkelerini, yönetim değişiklikleri ile etkisi altına alacağı düşüncesi Batı tarafından sürekli işlendi. Bu propagandanın etkisiyle diğer Arap ülkeleri yönetimleri iki komşu ülke arasında süren savaşta Irak’ı desteklediler. Sekiz yıl süren savaşta Irak ordusu istenilen başarıyı sağlayamadı. Savaş, 1988 yılında sona erdi. Irak ordusu ve halkı perişan oldu. Şii toplumun yoğun olduğu Irak’ta Sünni Arapların yönetimi elde tutmasından, aynı yönetimin İran’a saldırmasından hoşnut olmayan Şiiler yönetime başkaldırdı. Emperyalizmin özerk veya bağımsız bir devlet vaadiyle1900’lü yıllar boyunca Ortadoğu’da her açmazında kullandığı; sonrada yazgısına terk ettiği Irak’ın kuzeyindeki Kürtler de eş zamanlı olarak savaş koşullarından yararlanarak Bağdat yönetimine cephe aldılar.
Öte yandan diğer Körfez ülkeleri ile Kuveyt, Batılı ülkelere daha ucuz petrol aktarmak üzere üretimlerini hızla artırdılar. Petrol fiyatları inişe geçti. Irak’ın Ekonomik yapısı felç oldu. Baas yönetimi, savaşın sancılarını gidermeden 1990 yılı Ağustos ayında, büyük petrol rezervine sahip komşusu Kuveyt’i işgal etti. İşgal öncesi, Irak yönetimi ABD’den;“Komşu ülkelerle aranızdaki anlaşmazlıklar bizi ilgilendirmez” güvencesini almıştı. Ancak, ABD, bu işgale çok büyük tepki verdi. ABD dostluğuna güvenen Saddam yönetimi gösterilen tepkiyi, dünya kamuoyuna karşı yapılması gereken usulden bir tepki olarak algıladı. ABD öncülüğünde alınan BM karar devreye sokuldu. Bütün Batılı ülkeler ve komşu İslam ülkeleri Irak’a karşı cephe alarak ambargo uygulamaya başladılar. İlk eylemsel tepki Türkiye’den geldi. Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattında akış durduruldu. Saddam Hüseyin yönetiminin Kuveyt’ten çekilmesi istendi. Başta ABD, İngiltere ve Fransa’dan oluşan Batı orduları, BM kararına dayanarak 1991 yılı Ocak ayında Irak’a savaş açtılar. Irak’a komşu ülkelerin topraklarında üstlenen ittifak orduları kısa zamanda kara harekâtıyla Bağdat önlerine değin gelerek savaşı sona erdirdiler.
Dünya kamuoyu ve komşu ülkeler, emperyalizmin güdümündeki basın-yayın Irak’ın askeri ve teknolojik gücünü sürekli abartmıştı. Bu nedenle Irak’a karşı ölçüsüz bir güç kullanıldı. Askerler dışında on binlerce masum yaşlı, kadın, çocuk ölümleri yaşandı. Yüz binlerce insan yaralı ve sakat kaldı. Türkiye’de Turgut Özal’ın yönetimindeki iktidar tarafından önerilen çekiç güç uygulamasıyla Irak’ın kuzeyi ayrıştırıldı; merkezi hükümetin egemenlik yetkileri elinden alındı.
Sonraki yıllarda ayrışma hızlandı. Kuzey Irak’taki Araplara ve Türkmenlere yapılan saldırılarla bölgede Kürtler Nüfus üstünlüğünü ele geçirdi.Böylece Kuzey’de Kürt nüfusun yoğun olduğu bölgenin Irak’ın toprak bütünlüğünden kopuş süreci başlatıldı.Türkiye’nin Irakla ticaretinde Habur Sınır Kapısı tek seçenek haline getirilerek Talabani ve Barzani grupları ekonomik olarak desteklendi. Gerek Türkiye gerek Batılı güçler, bölgesel Kürt yönetiminiAraplara karşı askeri yardımlarla destelediler. Bu uygulama ile Irak fiilen ikiye ayrılmış, Kürt devleti kurulmuş oldu.
Sürecek..
